Η Πισίνα

Είναι απλώς μια δεξαμενή νερού, αρκετά μεγάλη για να μπεις μέσα»
Φράνσις Χόντσον, συγγραφέας του βιβλίου «The Swimming Pool in Photography».

Άνθρωπος και νερό μπορούμε να πούμε πως συνδέονται με μια σχέση διαχρονική και διαπολιτισμική. Έτσι από την αρχαία μυθολογία και τις θρησκείες ανά τον κόσμο μέχρι τα σύγχρονα ρεύματα της κοινωνικής βιολογίας και ψυχολογίας το νερό εμφανίζεται ως σύμβολο της ζωής και του θανάτου, του εξαγνισμού και της καθαρότητας της ψυχής, συνδέεται με την χαλάρωση και την αναψυχή, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και ίσως τον σημαντικότερο συνδετικό δεσμό του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Για αυτό και η έννοια της πισίνας δεν εξαντλείτε στο γνωστό στις μέρες μας ιδιωτικό σύμβολο πλουτισμού και επίδειξης.

Η πρώτη δημόσια δεξαμενή νερού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πισίνα είναι το «Μεγάλο Λουτρό» (the“GreatBath”) στο Μοχέντζο Ντάρο στην σημερινή περιοχή του Πακιστάν η οποία κτίστηκε περίπου το 2600 π.Χ. και η χρήση της εκτιμάται πως μάλλον σχετιζόταν με θρησκευτικές τελετές.

Η οργανωμένη κολύμβηση εμφανίζεται στην Αρχαία Ελλάδα η κολύμβηση αποτελούσε στοιχείο παιδείας, κοινωνικής καταξίωσης και στρατιωτικής εκπαίδευσης.

Προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε τον όρο πισίνα θα διαπιστώσουμε ότι, ανάλογα με την χρονική περίοδο, σημαίνει εντελώς διαφορετικά πράγματα μιας και διαφοροποιούνται έντονα οι χρήσεις της. Ο γαλλικός όρος Piscine – πισίνα (λατινικά piscina, ψάρι, Λατινικά Piscis) την Ρωμαϊκή εποχή συνδέεται με δεξαμενή που περιέχει ψάρια αλλά και ως διακοσμητικό στοιχείο στους κήπους ευκατάστατων. Την ίδια εποχή συναντάμε τον όρο πισίνα ανάμεσα στον εξοπλισμό των λουτρών. Από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, έως την περίοδο του Διαφωτισμού η έννοια της κολύμβησης, ακόμα και της υγιεινής και του λουτρού, ήταν πρακτικές που δεν άρμοζαν με τις ιδεοληψίες της εποχής.

Το κολύμπι ως αναψυχή, επανεμφανίζεται στην Αγγλία κατά το 17ο και 18ο αιώνα και η πισίνα (πλωτή στις πρώτες εκδοχές της) διαμορφώνεται ως ο χώρος εκμάθησης της κολύμβησης για να αποφευχθούν οι πνιγμοί στα ποτάμια. Η πισίνα αρχίζει να εμφανίζεται και σε άλλες χώρες, είτε υιοθετώντας την θεωρία της ωφέλειας του λουτρού για ιατρικούς λόγους, είτε με σκοπό την εκπαίδευση για στρατιωτικούς σκοπούς όπως στην Γαλλία.
Μετά το 1890 οι πισίνες λειτουργούσαν κυρίως ως λουτρά για τους εργάτες και τους μετανάστες των μεγάλων αστικών κέντρων. Προοδευτικά οι πισίνες μετατράπηκαν σε μεγάλα κέντρα αναψυχής, ενώ στον 20ο αιώνα πια έχουμε τον καθαρό διαχωρισμό της πισίνας είτε ως χώρο άθλησης, είτε ως χώρο αναψυχής.

Οτουρισμός είναι ίσως ένας από τους βασικούς παράγοντες που επέδρασσαν στον πολλαπλασιασμό των πισινών ιδιωτικών και δημόσιων για να φτάσει να αποτελέσει το απόλυτο ταξικό σύμβολο επίδειξης υψηλού κοινωνικού στάτους.

Η πισίνα, όπως καταλαβαίνουμε, ήταν το σκηνικό για μεγάλες κοινωνικές αλλαγές: προκάλεσε μια επανεκτίμηση της σχέσης με το σώμα και του τι θεωρείται «ευπρεπές», δημιούργησε έναν νέο κοινωνικό χώρο συναναστροφής αλλά και άθλησης και προώθησε νέα πρότυπα ομορφιάς και κοινωνικής καταξίωσης.

Στην Ελλάδα η πισίνα του Ζαππείου, το Εθνικό Κολυμβητήριο, κατασκευάστηκε το 1938 και ήταν η πρώτη πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων και η μοναδική για δεκαετίες. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, φιλοξένησε το πρώτο πρωτάθλημα κολύμβησης και αποτέλεσε πόλο έλξης αθλητών και θεατών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των αθλημάτων του υγρού στίβου. Στην Αθήνα θα συναντήσουμε κατά καιρούς την λειτουργία δημόσιων λουτρών αναψυχής ενώ το κλειστό κολυμβητήριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων θα κατασκευαστει από τον Δημήτρη Φατούρο το 1959 και πέρα από τις τεχνικές απαιτήσεις για φωτισμό, αερισμό, μονώσεις και ακουστική, ο αρχιτέκτονας θα επιχειρήσει να αντιμετωπίσει και τις ιδιόμορφες ψυχολογικές και αισθητικές απαιτήσεις του κλειστού κολυμβητηρίου.

Στο ταξίδι μας στους χώρους της πισίνας γνωρίζουμε αθλητές και ερασιτέχνες κολυμβητές όλων των ηλικιών, ολυμπιονίκες, προπονητές, παιδιά αλλά και παράγοντες συλλόγων των υδάτινων σπορ, της κλασικής, καλλιτεχνικής και τεχνικής κολύμβησης, της υδατοσφαίρισης και των καταδύσεων, ενώ περιηγούμαστε και σε πισίνες αναψυχής δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρώντας να προσφέρουμε μια δροσερή βουτιά στους θεατές του τελευταίου επεισόδιού αυτού του κύκλου.