Ο Μπερντές του Καραγκιόζη

O Καραγκιόζης είναι ο καθένας μας. Είναι ο άστεγος, είναι ο άνεργος, είναι ο πρόσφυγας, είναι ο πεινασμένος, αυτός που έτρωγε τις ξυλιές από τον Πασά. Είναι η αιώνια εικόνα του Έλληνα.
Ευγένιος Σπαθάρης – Καραγκιοζοπαίκτης

Πολύ μελάνι έχει χυθεί στην προσπάθεια να διερευνηθεί η καταγωγή του Καραγκιόζη. Από τα Ελευσίνια Μυστήρια και την σπηλιά του Πλάτωνα μέχρι το θρύλο του Καραγκιόζη χορατατζή που λόγω των αστείων του δεν τελείωνε το παλάτι μύθοι και πραγματικότητα μπλέκονται και αναπαράγονται για χρόνια. Σε κάθε περίπτωση το θέατρο σκιών ταξίδεψε από τα βάθη της Ασίας, την Ινδία, την Κίνα, την Ινδονησία, την Αίγυπτο και τις χώρες της βόρειας Αφρικής μέχρι να πάρει την μορφή του Καραγκιόζη που απλώνεται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να φτάσει στην Ελλάδα από τον Κωνσταντινουπολίτη μάστορα Γιάννη Βράχαλη ή Μπράχαλη λειτουργώντας σαν καθρέφτης ηθών και σαν φορέας της γνήσιας λαϊκής κουλτούρας.

Στο βασίλειο του θεάτρου σκιών δεσπόζει ο μπερντές. Πίσω από αυτόν οι χάρτινες, χαρτονένιες, ξύλινες, από ζελατίνη ή πλαστικές μονόχρωμες ή πολύχρωμες φιγούρες με τους «μάστορες» και τους βοηθούς τους. Μπροστά τους τα ξύλινα καθίσματα για τα παιδιά κάθε ηλικίας. Και στη μέση ο Καραγκιόζης: O φτωχός, ο πολυμήχανος, ο καταφερτζής, ο τυραννημένος, ο λούμπεν προλετάριος, το αιώνιο σύμβολο του θεάτρου των σκιών αλλά και της ίδιας μας της ζωής.

Ο Καραγκιόζης, ο Χατζηαβάτης και ο κόσμος τους εμφανίζονται στην Ελλάδα ορίζοντας «το Ανατολικό Θέατρο» που αντιμετωπιζόταν με αρνητικότητα ως ξενόφερτο και αισχρό θέαμα. Ο «εξελληνισμός» του θα επιτευχθεί συν τω χρόνω όπως και η μετατροπή του από περιθωριακό σε οικογενειακό θέαμα με πρωταγωνιστές τον Μίμαρο και την μεγάλη πατρινή σχολή, αλλά και Καραγκιοζοπαίχτες όπως ο Μόλλας που βοήθησαν να στεριώσει στην πρωτεύουσα. Αντίστοιχη θα είναι και η αντιμετώπιση των καραγκιοζοπαιχτών που από αμφιβόλου ηθικής επαγγελματίες μετατράπηκαν σε αγαπημένους από το κοινό λαϊκούς καλλιτέχνες και ήρωες.

Οι ρομαντικοί συνεχιστές αυτού του σπάνιου θεατρικού είδους και της μαγείας του λευκού σεντονιού που περιπλανήθηκαν από γειτονιά σε γειτονιά και από καφενείο σε καφενείο, στήνουν πια τις μόνιμές σκηνές και τους δικούς τους θιάσους χαρίζοντας απλόχερα το γέλιο. Αγόγγυστα περιφρουρούν με πίστη αυτήν την ιερή παράδοση ώστε να την μεταφέρουν αλώβητη στους νεότερους συνεχιστές της σε πείσμα των μοντέρνων καιρών και των νέων ηθών

Οι εναπομείναντες μπερντέδες με τα πολύχρωμα φωτάκια τους ρίχνουν ένα γλυκό, ζωηρό φως στην μουντάδα της σύγχρονης ζωής μας, βρίσκουν νέους φανατικούς πιτσιρικάδες και παρά τις Κασσάνδρες, δώσανε την μάχη με τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το βίντεο και επιμένουν να δηλώνουν παρόντες, ενώ πίσω από την κουρτίνα τους φυλάσσουν τα καλά κρυμμένα της ζωής μας και της Ιστορίας μας. Γιατί ο Καραγκιόζης είμαστε Εμείς.